Hạnh Phúc Một Tang Gia

Vũ Trọng Phụng

Vũ Trọng Phụng (1912-1939) quê ở làng Hảo (Bần Yên Nhân), huyện Mỹ Hảo, tỉnh Hưng Yên nhưng ông lớn lên và mất tại Hà Nội, sinh ra trong một gia đình nghèo. Sau khi tốt nghiệp tiểu học, Vũ Trọng Phụng đi làm kiếm sống nhưng chẳng bao lâu thì bị mất việc. Từ đó ông sống chật vật, bấp bênh bằng nghề viết báo, viết văn chuyên nghiệp. Là một nhà văn, nhà báo nổi tiếng của Việt Nam đầu thế kỷ XX. Tuy thời gian cầm bút rất ngắn với tác phẩm đầu tiên là truyện ngắn Chống nạng lên đường, không đầy mười năm viết văn ông đã để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ đáng khinh ngạc, tiêu biểu là Cạm bẫy người (1933), Kĩ nghệ lấy Tây (1934), Cơm thầy cơm cô (1936), tiểu thuyết Lấy nhau vì tình (1937),Trúng số độc đắc (1938).Từ năm 1936, ngòi bút viết văn của ông bắt đầu nở rộ, trong vòng một năm ông đã sáng tác liên tiếp bốn cuốn tiểu thuyết và lần lượt xuất bản trên các mặt báo, thu hút đông đảo sự chú ý của công chúng. Các tiểu thuyết Giông tố, Số đỏ, Vỡ đê đều thể hiện các vấn đề xã hội. Trong đó cuốn tiểu thuyết Số đỏ là nổi bật hơn cả và được xem như tác phẩm lớn nhất của Vũ Trọng Phụng. Ông nổi tiếng là với giọng văn trào phúng và châm biếm xã hội của mình, bằng tài năng to lớn cũng như phong cách nghệ thuật sáng tác độc đáo của ông, đã toát lên được niềm căm phẫn mãnh liệt cái xã hội đen tối, thối nát đương thời. Có thể nói Vũ Trọng Phụng đã có những đóng góp to lớn vào sự phát triển văn xuôi Việt Nam hiện đại. Tiểu Thuyết Số đỏ là cuốn tiểu thuyết đầy sinh động, nhân vật chính của Số đỏ tên Xuân, thường được gọi là Xuân Tóc Đỏ, tiểu thuyết được đăng ở báo Hà Nội ngày 7.10.1936 và in ra thành sách năm 1938. Trong đó đoạn trích "Hạnh phúc của một tang gia" (thuộc chương XV của tác phẩm "Số đỏ") là đoạn trính tiêu biểu cho nghệ thuật trào phúng sắc sảo của Vũ Trọng Phụng.

Nghệ thuật trào phúng được thể hiện ngay từ đầu, ngay từ nhan đề đã tạo sự đối lập, dự báo một màn bi hài sắp diễn ra với nhiều cảnh nghịch lý. Tại sao lại "Hạnh phúc của một tang gia"? "Hạnh phúc" là sự vui sướng, thoã mãn của con người khi được đáp ứng một nhu cầu nào đó trong cuộc sống, còn "tang gia" là gia đình có tang, mất một người thân, thể hiện sự u tối, buồn bã, ãm đạm. Hai trạng thái này hoàn toàn trái ngược nhau nhưng tác giả đã gọp chúng lại để trở thành một nhan đề nghịch lý làm cho người vừa mới đọc đã có cảm giác tò mò, khó hiểu.

Phần nhan đề cũng phần nào thể hiện được nội dung của đoạn trích là cái chết của cụ Tổ đã đem lại cho cả gia đình một niềm hạnh phúc, sung sướng, thoã mãn được sự mong muốn vì khi ông cụ Tổ chết đi thì có thế mới chia gia tài được.

Trong cảnh đám tang đáng nhẽ đau buồn như thế này, mà mỗi người trong gia đình này họ đều có cái hạnh phúc, vui sướng riêng của họ, ông Phán mộc sừng thì vui sướng vì sẽ kiếm thêm được vài đồng nhờ giá trị của cặp sừng hươu trên đầu. Cụ cố Hồng hạnh phúc đến nổi nhắm nghiền mắt lại để mơ màng đến cái lúc cụ được mặc một bộ đồ xô gai tân thời để được người ta khen ngợi là con đã già mà lại có hiếu, ông Văn Minh thì thầm kín sung sướng vì cái chúc thư kia sẽ vào thời kì thực hành chứ không còn là cái lý thuyết viễn vong nữa, và ông sẽ được chia một tài sản lớn. Với phong cách nghệ thuật độc đáo, sắc sảo tác giả đã lật tẩy một xã hội nhố nhăng, lột bộ mặt thật của những người nâng cao giá trị hình thức mà không có chút tình người, bên ngoài thì có vẻ sang trọng "âu hoá", "văn minh", "tiến bộ" nhưng bên trong thực chất là cặn bã, đạo đức giả.

Mâu thuẫn trào phúng không chỉ được thể hiện ở gia đình, ngoài gia đình và mọi người xung quanh mà còn được thể hiện ở nghệ thuật xây dựng cảnh đám tang.

Đám tang thì tổ chức trịnh trọng mà đúng nghĩa là những người giàu có trong xã hội tân thời. Người ta thì vui vẽ đưa giấy cáo phó, đám ma mà có cả kiệu bát cống, lợn quay đi lọng có đến ba trăm câu đối, vài ba trăm người đi đưa. Cái chết của cụ Cố không chỉ làm vui sướng những người trong nhà mà còn làm cho bạn bè và những người bên ngoài cũng được dịp hưởng ké, đi tới đâu thì phố phường tưng bừng huyên náo tới đó, bọn con cháu thì vô tâm thản nhiên cười đùa thoả thích. Dù đám tang được tổ chức rất trịnh trọng, rất đông nhưng tấc cả những người đi đưa họ đều không chút quan tâm đến người chết, người thì lo trò chuyện với vợ con, về nhà cửa, về một cái tủ mới sắm, một cái áo mới may, rồi còn cười giỡn chọc ghẹo nhau. Đến nổi tác giả cảm thấy đau lòng mà thể hiện câu nói "Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu...! câu nói này của tác giả nhằm ý chăm biếm, tố cáo mạnh mẽ cái bộ mặt bên ngoài thì tỏ vẻ sang trọng nhưng trong thì mất hết tình người. Trong lúc Typn và vợ, bà phó Đoan và ông joseph Thiết và mấy người nữa đang lào xào, thì Xuân bỗng xuất hiện làm đám tang đang đi phải ngừng lại. Cùng với Xuân là hai vòng hoa đồ sộ, hành động của Xuân không những không bị trách mắng mà thay lại còn làm cho bà cố Hồng "hớt hải chạy lên, rồi cảm động hết sức nói"," ấy giá mà không có món ấy thì thiếu to may mà ông Xuân đã nghĩ hộ tôi". Cùng với sự xuất hiện của Xuân thì "sư cụ Tăng Phú thì sung sướng và vênh váo ngồi trên một chiếc xe" rồi kể lể chắc ai cũng biết rằng sư vụ đã đánh đổ được hội phật giáo. Vậy là đám tang cứ thế mà đi. Qua hai cảnh tượng ấy càng làm rõ được sự mâu thuẫn giữa bản chất và hình thức.

Cuối cùng thì đã tới lúc chôn cất. Có lẽ đây là cảnh mà để cậu Tú Tân thể hiện cái tài lẽ của mình. "Lúc hạ quan tài cậu Tú Tân lộm khộm trong chiếc áo thụng trắng đã bắt bẽ từng người một, hoặc chống gậy, hoặc gục đầu, hoặc công lưng hoặc lau nước mắt như thế này thế nọ". không giây phút nào buồn hơn khi lúc người nhà mình chôn cất, vậy mà cậu Tú Tân còn chụp hình kỉ niệm. Khi Xuân muốn bò quách ra ngoài thì chợt thấy ông Phán mọc sừng bỏ vào tay mình một giấy bạc năm đồng gấp tư.

Bằng ngôn ngữ châm biếm sâu sắc của Vũ Trọng Phụng đã làm nổi bật được nghệ thuật trào phúng. Tác giả đã lột tả được bộ mặt của các nhân vật trong đoạn trính. Đoạn trích "Hạnh phúc một tang gia" phê phán thẳng thừng xã hôi thượng lưu thối nát ngày xưa. Đồng thời còn tạo ra nhiều tình huống gây cười, làm cho đoạn trính thêm sinh động.

Pages

HỌC TIẾNG VIỆT 365

Labels

Người đóng góp cho blog

fanpage

Bài Đọc nhiều

Bài mới

About

Tổng số lượt xem trang

Thứ Năm, 9 tháng 6, 2016

Hạnh Phúc Một Tang Gia

0 nhận xét:

Đăng nhận xét

Tiếng Việt là gi?

Học tiếng Việt

Blog Archive