Chữ Người Tử Tù

Tác giả.

–  Nguyễn Tuân sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, ông là một nhà văn có những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp văn học ở thế kỉ XX.
–  Ông là một nghệ sĩ tài hoa, ông có một phong cách viết độc đáo, phong cách của ông tạo cho ông một cái riêng biệt không giống ai chính vì vậy đã tạo cho ông một phong cách riêng biệt và có những đóng góp lớn cho sự nghiệp văn học của mình.
–  Ông có rất nhiều những tác phẩm nổi tiếng trong đó có bài truyện ngắn chữ người tử tù, vang bóng một thời…

Tác phẩm.

– Tác phẩm ban đầu có tên là “Dòng chữ cuối cùng” vào năm 1939 in trên tạp chí Tao Đàn. Đến năm 1940 , được tuyển in trên tập truyện Vang bóng một thời và đổi tên thành “Chữ người tử tù. Đây” là truyện ngắn đã nói về một người tài hoa nhưng lại mang một số phận tù đầy những trong ngục tù cái đẹp vẫn nảy sinh mà không hề bị mất đi.

Bố cục:

Gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu cho đến “rồi sẽ liệu” – Tác giả miêu tả tâm trạng của viên quan cai ngục khi nghe tin người tử tù sắp được giải đến là Huấn Cao. Một người có tài viết chữ đẹp nổi tiếng vùng tỉnh Đông, sẽ được đưa đến giam tại nhà ngục do ông ta quản lí. Nhân vật viên quản ngục được miêu tả là một người có tấm lòng, “tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay của viên quan coi ngục này là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”.

Phần 2:Từ “Sớm hôm sau” đến “trong thiên hạ” – Tác giả miêu tả tâm trạng và thái độ của viên quan coi ngục khi Huấn Cao được giải đến. Khi Huấn Cao được đưa đến, viên quản ngục tiếp đón đoàn tù binh khác ngày thường. Huấn Cao hiên ngang giữa chốn ngục tù, thản nhiên đón nhận sự biệt đãi của viên ngục quan. Viên quản ngục mong chờ ngày xin được chữ của Huấn Cao để treo trong nhà.

Phần 3: Phần còn lại – Cảnh cho chữ. Huấn Cao viết chữ tặng viên quản ngục giữa căn phòng giam chật, tối tăm. Khi cho chữ, Huấn Cao khuyên viên quản ngục nên từ bỏ công việc cai ngục để giữ vững thiên lương.

1.Tình huống truyện:

Cuộc gặp gỡ khác thường của hai con người khác thường:

-  Viên quản ngục- kẻ đại diện cho quyền lực tăm tối nhưng lại khao khát ánh sáng và chữ nghĩa.

-  Huấn Cao – người tử tù có tài viết chữ đẹp, chống lại triều đình phong kiến.

Tác dụng: Cuộc hội ngộ diễn ra giữa chốn ngục tù căng thẳng, kịch tính, có ý nghĩa đối đầu giữa cái đẹp cái thiện đối trái với quyền lực tội ác. Kết quả là cái đẹp, cái thiên lương đã thắng thế.

2.Hình tượng nhân vật Huấn Cao:

-  Kẻ cầm đầu cuộc đại nghịch chống triều đình bị bắt giam với án tử hình đang chờ ngày ra pháp trường.

Phẩm chất:

·         Tài hoa, nghệ sĩ: Có tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp... Có được chữ Huấn Cao mà treo là có một vật báu trên đời...Thế ra y văn võ đều có tài cả. 

·         Nhân cách trong sáng, trọng nghĩa khinh lợi, có tài có tâm, coi khinh tiền bạc và quyền thế. Huấn Cao không chỉ là một nghệ sỹ tài hoa, mà còn là hiện thân của cái tâm kẻ sỹ. Có tấm lòng biệt nhỡn liên tài, một thiên lương cao cả.

·         Khí phách hiên ngang: Coi thường cái chết, Mặc dù đang chờ ngày ra chặt đầu, vẫn nguyên vẹn tư thế ung dung, đàng hoàng, không biết cúi đầu trước quyền lực và đồng tiền. Ta nhất sinh không vì tiền bạc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối ...đời ta mới viết... cho ba người bạn thân..

=> Nhân vật được giới thiệu gián tiếp. Mới Văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình mà Quản ngục đã tâm phục Huấn Cao - đó là cách miêu tả lấy xa nói gần, lấy bóng lộ hình.

- Hiểu tấm lòng và sở thích cao quí của thầy Quản, ông vô cùng xúc động và ân hận: Thiếu chút nữa ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ.

- Hình tượng Huấn Cao trọn vẹn và hoàn hảo bởi một cảm hứng lãng mạn, một bút pháp lý tưởng hoá của Nguyễn Tuân. Một cốt cách: Nhất sinh đệ thủ bái hoa mai.

3.Nhân vật Quản ngục

- Kẻ say mê chơi chữ đến kỳ lạ.

- Kiên trì nhẫn nại, công phu, quyết xin chữ cho bằng được. 

- Suốt đời chỉ có một ao ước: Có được chữ Huấn Cao mà treo trong nhà ...

-  Muốn chơi chữ Huấn Cao.

·         Dám nhờ Thơ lại xin chữ.

·         Đối đãi đặc biệt với tử tù.

=> Đó là cuộc chạy đua nguy hiểm, nếu lộ chuyện quản ngục chắc chắn không giữ được mạng sống.

-  Lần đầu: Bí mật sai thầy Thơ dâng rượu thịt đều đều.

- Lần hai: Nhẹ nhàng, khiêm tốn nhưng bị Huấn Cao miệt thị, xua đuổi, mà vẫn ôn tồn, nhã nhặn.

=> Muốn xin chữ của Huấn Cao.

- Chọn nhầm nghề. Giữa bọn người tàn nhẫn, lừa lọc, thì hắn lại có tính cách dịu dàng...biết trọng người ngay.

-  Một tâm hồn nghệ sỹ tài hoa đã lạc vào chốn nhơ bẩn. Tuy làm nghề thất đức nhưng có một tâm hồn

=> Trong xã hội phong kiến suy tàn, chốn quan trường đầy rẫy bất lương vô đạo, Quản ngục đúng là một con người Vang bóng

- Một tấm lòng trong thiên hạ….một âm thanh trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luận đều hỗn loạn xô bồ.

=> Biết phục khí tiết, biết quý trọng người tài và yêu quí cái đẹp - một tấm lòng Biệt nhỡn liên tài.

4.Cảnh Huấn Cao cho chữ viên Quản ngục

- Tình huống oái oăm, cuộc kỳ ngộ đầy kịch tính giữa tên người viết chữ đẹp và người chơi chữ. Họ gặp nhau trong hoàn cảnh trớ trêu: Nhà ngục.

- Xét trên bình diện xã hội: Họ là kẻ thù của nhau. Xét trên bình diện nghệ thuật: Họ là tri âm tri kỷ.

-  Lúc nửa đêm, trong nhà tù, vài canh giờ cuối cùng trước lúc ra pháp trường.

-  Trong không gian chật hẹp, ẩm ướt, tối tăm, bẩn thỉu, khói bốc nghi ngút, dưới ánh sáng của ngọn đuốc tẩm dầu là hình ảnh 3 cái đầu chụm lại. Một người tù cổ mang gông chân vướng xiềng đang tô đậm những nét chữ trên vuông lụa trắng tinh, cạnh viên quản ngục khúm núm, thầy thơ lại run run.

- Đó là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có:

·         Bởi việc cho chữ diễn ra trong nhà ngục bẩn thỉu, tối tăm, chật hẹp.

·         Bởi người nghệ sỹ sáng tạo trong lúc cổ mang gông, chân vướng xiềng...

·         Bởi người tử tù lại ở trong tư thế bề trên, uy nghi, lồng lộng. Còn kẻ quyền uy lại khúm núm run run, kính cẩn, vái lạy.

=> Tác giả dựng lên thật đẹp nhóm tượng đài thiên lương với bút pháp tài năng bậc thầy về ngôn ngữ.

=> Trong chốn ngục tù ấy cái đẹp, cái thiện, cái cao cả đã chiến thắng và toả sáng. Đây là việc làm của kẻ tri âm dành cho người tri kỷ, của một tấm lòng đền đáp một tấm lòng. Cái tâm đang điều khiển cái tài, cái tâm cái tài đang hoà vào nhau để sáng tạo cái đẹp.

5.Tư tưởng tác phẩm

- Dù thực tại có tối tăm tàn bạo đến đâu cũng không thể tiêu diệt được cái đẹp. Cái đẹp bất khả chiến bại. Niềm tin mãnh liệt thuộc về chủ nghĩa nhân văn sáng giá của nghệ thuật Nguyễn Tuân, đó là một lối sống, một nhân cách, một mẫu người.

Nghệ thuật

·         Tạo tình huống truyện độc đáo, đặc sắc

·         Sử dụng thành công thủ pháp đối lập tương phản.

·         Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao – người hội tụ nhiều vẻ đẹp.

·         Ngôn ngữ góc cạnh, giàu hình ảnh, có tính tạo hình, vừa cổ kính vừa hiện đại.

Ý nghĩa văn bản

- "Chữ người tử tù" khẳng định và tôn vinh sự chiến thắng của ánh sáng đối với cái đẹp, cái thiện và nhân cách cao cả của con người đồng thời bộc lộ lòng yêu nước thầm kín của nhà văn.